Elementy każdego dzieła muzycznego

W dzisiejszym świetle muzycznym na kompozycje składa się wiele elementów, które tworzą niepowtarzalny układ dźwiękowy. Do podstawowych należą:

• melodyka
• harmonika
• rytmika
• dynamika
• agogika
• artykulacja
• kolorystyka

Wraz z rozwojem muzyki oraz przemijaniem kolejnych wieków, pewne elementy muzyczne podlegały cyklicznym zmianom w ich stopniu dominacji, ewoluując i ustępując miejsca innym. Eksponowane przypadki tych przemian odnaleźć można szczególnie w odniesieniu do nurtów muzyki współczesnej. Przykładowo, w nurtach takich jak witalizm, obserwuje się wyraźne panowanie rytmiki, gdzie ten element staje się centralnym punktem zainteresowania, nadając kształt i dynamikę utworom muzycznym.

Z kolei w sonoryzmie, to kolorystyka nabiera znaczącego znaczenia, dominując nad innymi składnikami. Staje się ona istotnym elementem konstrukcyjnym, definiując unikalne cechy kompozycji. Te zmiany w dominujących elementach muzycznych są wyrazem ewolucji stylów i gustów, które kształtują muzyczną panoramę na przestrzeni czasu.

Dźwięki, które pozostają w pamięci – melodyka

Melodyka stanowi ciąg dźwięków o zróżnicowanej wysokości i różnym czasie trwania. Jej zrozumienie jest często intuicyjne, gdyż każdy z nas, słuchając ulubionych utworów, potrafiłby z łatwością nucić kilka najbardziej rozpoznawalnych melodii. Melodyki doświadczamy również sytuacji, gdy po przesłuchaniu pewnej piosenki konkretna melodia utrzymuje się w naszej głowie i trudna do wyparcia. Często przyciąga naszą uwagę jako pierwszy element, zwłaszcza gdy jesteśmy słuchaczami.

Dla twórcy muzycznego umiejętność komponowania nowych, interesujących i oryginalnych melodii jest kluczowa, lecz jednocześnie wymaga precyzji i zaangażowania. Tworzenie melodii, które są nowatorskie i porywające, stanowi wyzwanie, wymagający od artysty zdolności do eksperymentowania i wyrażania unikalnej kreatywności.

Odpowiednie ułożenie dźwięków – harmonika

Harmonika służy do uregulowania współbrzmień dźwięków w utworze, opisując, jak konkretne dźwięki kształtują się względem siebie. Możemy sobie to wyobrazić, porównując melodię do osi poziomej, czyli czasu. W pewnym punkcie melodii, zatrzymując się, możemy obserwować, jak inne dźwięki zachowują się jednocześnie w pionie, czyli w tym samym momencie. Harmonika pozwala nam zrozumieć, w jaki sposób te relacje między dźwiękami się kształtują oraz określa zasady, według których piony te mogą się łączyć.

Istnieje kilka rodzajów harmoniki, takich jak systemy przedtonalne (np. harmonika modalna), systemy tonalne (np. system dur-moll, a w późniejszym okresie rozszerzony system dur-moll), oraz systemy XX wieku (np. centrum tonalne, dodekafonia). W muzyce rozrywkowej nadal dominuje system oparty na tonalności, szczególnie w systemie dur-moll. Kluczową umiejętnością jest tutaj nauka, jak łączyć ze sobą piony akordowe i zrozumienie, dlaczego pewne połączenia są pożądane, a inne nie.

Jak bardzo taneczny jest nasz utwór – rytmika

Rytmika w muzyce odnosi się do organizacji dźwięków w czasie. W ramach utworu, rytmika kształtuje kluczowe elementy, takie jak czas trwania poszczególnych dźwięków, układ akcentów oraz metrum – strukturę rytmiczną określającą rozkład akcentów w utworze.

Podczas komponowania, istotne jest zastanowienie się nad zamierzonym przeznaczeniem utworu. Utwory taneczne charakteryzują się zazwyczaj prostszym i bardziej regularnym rytmem, podczas gdy muzyka koncertowa może eksperymentować z bardziej złożonymi rytmami. Rytmika pełni także istotną rolę w identyfikacji rodzaju tańca, na przykład, rytm poloneza:

Współgranie poziomów głośności – dynamika

Dynamika w muzyce reguluje natężenie dźwięku, obejmując zakres od bardzo cichych po bardzo głośne. Oprócz samej głośności dynamika dotyczy także manipulacji tym natężeniem, czyli jak stopniowo zwiększamy lub zmniejszamy głośność, czy też nagle ją podbijamy lub obniżamy, tworząc efektywną interakcję dźwiękową.

Jak szybki jest nasz utwór – agogika

Agogika w muzyce definiuje tempo utworu, czyli szybkość jego wykonywania. Jest to parametr, który możemy opisywać za pomocą terminów, takich jak „moderato” (umiarkowane tempo), lub z wykorzystaniem skali BPM (uderzenia na minutę), na przykład 120 BPM oznacza 120 uderzeń na minutę. Podobnie jak w przypadku dynamiki, tempo można stopniowo zwalniać lub przyspieszać w trakcie utworu, co wpływa na jego ogólną wyrazistość.

Sposób kreacji dźwięku – artykulacja

Artykulacja opisuje sposób formowania i ekstrakcji dźwięków. Przykładowo, dźwięki mogą być łączone w płynny sposób, tworząc efekt legato, bądź odgrywane krótko i ostro, co nazywamy staccato. Artykulacja może także przybierać indywidualne cechy charakterystyczne dla konkretnego instrumentu lub grupy instrumentów jak na przykład technika pizzicato w skrzypcach, altówce i wiolonczeli, polegająca na wydobyciu dźwięku poprzez szarpnięcie struny palcem.

Element kształtujący się na końcu – kolorystyka

Kolorystyka w muzyce definiuje barwę dźwięku. W przypadku muzyki akustycznej dobór instrumentów, ich liczba, rejestr i współbrzmienia mają istotny wpływ na kolorystykę. W muzyce elektronicznej natomiast kolorystykę determinuje wybór brzmień, ich kreacja i zastosowanie.

Kolorystyka staje się w pełni widoczna na końcowym etapie procesu tworzenia utworu. Wcześniej możemy kształtować częściowe założenia i pomysły, do których będziemy dążyć, lecz to dopiero na końcu widzimy, jak te elementy łączą się, tworząc pełny obraz dźwiękowy.

W procesie tworzenia utworu muzycznego każdy z wymienionych elementów odgrywa ważną rolę, a ich harmonijne połączenie ukazuje się na końcowym etapie, nadając ostateczny charakter piosence. Chociaż możemy mieć pewne wyobrażenia wcześniej, jak będzie brzmiał utwór, to pełna magia dźwięków jawi się, dopiero gdy wszystkie te elementy zazębiają się w spójną całość, tworząc unikalne brzmienie.

Artykuł powstał przy współpracy z Damianem Likusem. Zachęcamy do zapoznania się z jego projektami, w tym do osłuchania albumu „Emotions”, który został wydany w 2022 roku. W serwisie YouTube na jego kanale dodatkowo znajdziecie jego remixy, mashupy oraz serie One Take Mix, gdzie na żywo miksuje utwory.